Prawo autorskie i własności umysłowej
Prawo autorskie jest jedną z dyscyplin prawa cywilnego odnoszącą się do prawa własności intelektualnej przysługującego twórcy utworu. Za utwór uznaje się w tym kontekście m.in. utwory fotograficzne, muzyczne czy literackie, ale nie idee, pomysły czy akty normatywne. Prawo autorskie może być prawem osobistym lub majątkowym i przysługuje twórcy bez konieczności dopełniania żadnych dodatkowych formalności. Czym w praktyce jest prawo autorskie, co mu podlega i w jakich przypadkach prawo autorskie łamane jest najczęściej?
Czym jest prawo autorskie i co mu podlega?
Prawo autorskie, określone ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 roku jest prawem własności intelektualnej twórcy do utworu, będącego, zgodnie z brzmieniem ustawy,
przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonym w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
W praktyce przedmiotem prawa autorskiego mogą być:
utwory literackie,
publicystyczne,
naukowe,
programy komputerowe,
prace plastyczne i fotograficzne,
utwory wzornictwa przemysłowego,
prace architektoniczne,
architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,
utwory muzyczne, sceniczne, choreograficzne oraz audiowizualne i filmowe.
Zgodnie z art. 2.1 ustawy,
Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego.
Kiedy dochodzi do złamania praw autorskich
Do naruszenia praw autorskich dochodzi, gdy utwór jest wykorzystywany poza zakresem dozwolonego użytku bez uzyskania odpowiedniego zezwolenia, bez względu na to czy naruszający ma świadomość naruszenia praw autorskich lub czy czerpie z tego korzyści. Przykładami złamania prawa autorskiego będzie przywłaszczenie sobie autorstwa danego utworu lub wprowadzenie w błąd co do jego autorstwa, naruszenie praw autorskich w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, rozpowszechnianie utworu bez zgody autora, kopiowanie utworów lub obrót (kupno i sprzedaż) nośników utworu. Każda osoba może więc naruszyć prawa autorskie np. do grafiki, jeśli pobiera ją z internetu a następnie rozpowszechnia na swojej stronie internetowej bez zezwolenia (a często nawet oznaczenia autora).
Autor ma prawo do zażądania zaniechania naruszeń prawa autorskiego, usunięcia skutków naruszenia, naprawienia szkody majątkowej lub wydania uzyskanych korzyści (w zakresie sankcji cywilnych) oraz dochodzenia sankcji karnych. Wybór odpowiednich sankcji cywilnych leży po stronie autora oraz pracujących z nim prawników, a także charakteru naruszenia praw autorskich – jeśli naruszający się na sprawie wzbogacił, sankcje w kierunku naprawienia szkody majątkowej i wydania uzyskanych korzyści będą najczęściej stosowanym rozwiązaniem.