Od czego zależy wysokość przyznanych przez sąd alimentów na dziecko?
Alimenty są świadczeniem wynikającym z prawnego obowiązku rodziców do zapewnienia dziecku środków utrzymania do czasu, kiedy będzie ono mogło utrzymywać się samodzielnie. O ustalenie wysokości tego obowiązku najczęściej występują rodzice, którzy żyją w rozłączeniu (po rozwodzie, separacji lub rozstaniu, gdy nigdy nie byli małżeństwem) a dziecko mieszka i jest wychowywane przez jednego z nich. Orzekając rozwód, sąd w wyroku obligatoryjnie określa wysokość kosztów utrzymania dziecka i należnych alimentów, natomiast w innych przypadkach rodzic, u którego dziecko przebywa, ma prawo wystąpić do sądu z pozwem o alimenty na rzecz małoletniego. Od czego zależy wysokość przyznanych przez sąd alimentów na dziecko i czy kwota ta jest stała?
Na jakiej podstawie zasądzane jest kto i ile dostanie alimentów?
Orzeczenie sądu o wysokości przyznanych alimentów zapada w oparciu o przedstawione przed sądem dokumenty i zeznania, na podstawie których sad określa usprawiedliwione potrzeby dziecka, ale też możliwości zarobkowe rodziców. Nie obowiązuje sztywna lista wytycznych, którymi sądy kierują się w sprawach alimentacyjnych – przebieg tego typu postępowania jest indywidualny, a wysokość „usprawiedliwionych potrzeb dziecka” jest dzielona przez oboje rodziców i w przypadku każdego dziecka może być inna.
Co oznacza to w praktyce? Sąd orzekający o alimentach na podstawie dowodów przedstawionych przez strony, dokumentów, zeznań określa uzasadnione potrzeby dziecka oraz kwotę na ich pokrycie oraz dzieli ją pomiędzy rodzicami. Sąd pod uwagę bierze możliwości zarobkowe rodziców, ale też fakt sprawowania osobistej opieki.
Do usprawiedliwionych potrzeb dziecka, które mogą być wliczone w wysokość alimentów zalicza się możliwe do udokumentowania wydatki niezbędne do zapewnienia dziecku właściwych warunków do życia i nauki. Będą to więc:
opłaty mieszkaniowe,
wydatki na jedzenie i środki czystości,
wydatki na odzież i obuwie,
wydatki jednorazowe (np. zakup komputera),
koszty dojazdów (np. do szkoły),
dostęp do kultury i nauki,
koszty leczenia.
Czy kwota alimentów jest stała?
Częstym pytaniem rodziców wnioskujących o zasądzenie alimentów na dziecko jest kwestia możliwości zmiany kwoty alimentów wraz ze zmieniającymi się potrzebami dziecka. Jak wskazuje art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, istnieje możliwość zmiany wysokości ustalonych alimentów w świetle zmieniających się okoliczności wychowania dziecka na przestrzeni lat. Zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego mogą zażądać zarówno rodzice pobierający alimenty, jak i ci płacący na rzecz dziecka, o ile dojdzie do zmiany okoliczności w życiu rodzica uprawnionego do alimentów lub zobowiązanego do jego płacenia.
Jak wskazuje art. 135 §1:
podstawą ustalenia wysokości alimentów są usprawiedliwione potrzeby rodzica uprawnionego, ale także zarobkowe i majątkowe możliwości rodzica zobowiązanego do ich płacenia.
W związku z powyższym, jeśli przez zmianę sytuacji życiowej rodzic zobowiązany nie będzie w stanie pokryć alimentów w zasądzonej wysokości, może ubiegać się o zmianę wysokości świadczenia. Trzeba tu jednak zaznaczyć, że sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe rodzica, a nie tylko jego aktualny stan majątkowy – przykładowo, jeśli jest osobą z wykształceniem i kompetencjami umożliwiającymi szybkie podjęcie pracy (lub np. dobrze płatnej pracy) pokrywającej potrzeby pokrycia alimentów, sąd nie przychyli się do wniosku o zmniejszenie kwoty na podstawie tego, że zobowiązany zwolnił się z pracy i korzysta z zasiłku dla bezrobotnych.
Co zrobić, kiedy faktyczne koszty utrzymania są wyższe niż zasądzone alimenty?
Pozwy o zmianę wysokości alimentów wpływają do sądu zarówno ze strony rodziców zobowiązanych, jak i uprawnionych do alimentów. W przypadku tych drugich najczęściej dotyczą sytuacji, w których koszty utrzymania dziecka są wyższe, niż zasądzone alimenty. O zmianę wysokości należnych alimentów wnioskuje strona uprawniona (rodzic lub dziecko, jeśli jest już pełnoletnie ale np. kontynuuje naukę i nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać). Przy tworzeniu wniosku można zwrócić się o pomoc do adwokatów zajmujących się prawem rodzinnym. Do jego pozytywnego rozpatrzenia przez sąd konieczne jest nie tylko zapewnienie o zmianie sytuacji, ale potwierdzenie zaistnienia takiego faktu poprzez przedstawienie odpowiednich dokumentów. Analiza porównawcza kosztów i możliwości finansowych jest prowadzona w takich sytuacjach zarówno po stronie uprawnionego, jak i zobowiązanego.
