Jak się zachować podczas zatrzymania przez Policję, CBA, CBŚ lub ABW
Zatrzymanie przez Policję, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Centralne Biuro Śledcze lub Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego jest bez wątpienia sytuacją stresującą, która może spowodować nieoczekiwane i niekontrolowane reakcje ze strony osoby zatrzymywanej. Jak zachować się podczas zatrzymania i jakie prawa przysługujące zatrzymanemu należy znać, by podjąć czynności zmierzające do zwolnienia zatrzymanej osoby?
Przede wszystkim, zgodnie z Kodeksem postępowania karnego, zatrzymanie osoby podejrzanej przez uprawniony do tego organ może trwać łącznie do 72 godzin. Nie oznacza to oczywiście, że każde zatrzymanie ma trwać tyle czasu. Zatrzymanego należy zwolnić natychmiast, jeżeli ustanie przyczyna zatrzymania lub jeżeli po upływie 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ, zatrzymany nie zostanie przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Zwolnienie może nastąpić także na polecenie sądu lub prokuratora, w dowolnym momencie wskazanego wyżej przedziału czasowego.
Podstawowe prawa podczas zatrzymania przez policję lub inne uprawnione służby
Przede wszystkim, zgodnie z Kodeksem postępowania karnego, zatrzymanie osoby podejrzanej przez uprawniony do tego organ może trwać łącznie do 72 godzin. Nie oznacza to oczywiście, że każde zatrzymanie ma trwać tyle czasu. Zatrzymanego należy zwolnić natychmiast, jeżeli ustanie przyczyna zatrzymania lub jeżeli po upływie 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ, zatrzymany nie zostanie przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Zwolnienie może nastąpić także na polecenie sądu lub prokuratora, w dowolnym momencie wskazanego wyżej przedziału czasowego.
Podstawowym prawem każdej osoby zatrzymanej jest prawo do niezwłocznego kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, w tym do bezpośredniej z nim rozmowy, o czym zatrzymana osoba podejrzana musi zostać pouczona. W wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, zatrzymujący może zastrzec, że będzie przy takiej rozmowie obecny. W praktyce częściej zdarza się ten drugi scenariusz.
Zatrzymany może również zażądać, by funkcjonariusze poinformowali o jego zatrzymaniu osobę najbliższą, pracodawcę, szkołę, uczelnię lub dowódcę, pod którego podlega zatrzymany.
Zatrzymany może również zażądać, by funkcjonariusze poinformowali o jego zatrzymaniu osobę najbliższą, pracodawcę, szkołę, uczelnię lub dowódcę, pod którego podlega zatrzymany.
Zatrzymany ma prawo do złożenia do sądu zażalenia domagając się zbadania jego słuszności, legalności i prawidłowości zatrzymania i czasowego pozbawienia go wolności. Jeśli sąd uzna, że zatrzymanie było niesłuszne, osobie poszkodowanej niesłusznym zatrzymaniem przysługuje prawo ubiegania się o zadośćuczynienie i odszkodowanie. Dodatkowo zatrzymanemu przysługuje prawo do złożenia zażalenia do prokuratora, w którym podnieść może nieprawidłowy sposób dokonania zatrzymania lub złe warunki, w jakich przebywa osoba zatrzymana.
Istnieje kilka podstawowych zasad, które w oparciu o obowiązujące prawo mogą ułatwić przeprowadzenie zatrzymania i postępowanie zarówno dla funkcjonariuszy, jak i osoby zatrzymywanej. W szczególności:
Jak postępować podczas zatrzymania?
Istnieje kilka podstawowych zasad, które w oparciu o obowiązujące prawo mogą ułatwić przeprowadzenie zatrzymania i postępowanie zarówno dla funkcjonariuszy, jak i osoby zatrzymywanej. W szczególności:
- W trakcie zatrzymania policjant ma obowiązek podania zatrzymanemu stopnia służbowego, imienia i nazwiska oraz podstawy prawnej i przyczyny podejmowanych czynności służbowych. Dodatkowo, każdy nieumundurowany funkcjonariusz jest zobowiązany do okazania legitymacji służbowej na żądanie osoby zatrzymanej, ukazując legitymację w sposób umożliwiający odnotowanie zawartych w niej danych. Podczas zatrzymania nie należy więc obawiać się zażądania legitymacji służbowej funkcjonariusza, przy czym należy dokonać tego przed wykonaniem dalszych czynności służbowych.
- Podczas zatrzymania przez funkcjonariuszy należy zachować pełen spokój, wykonując podawane polecenia i nie stawiając niesłusznego oporu, o ile podczas samego zatrzymania nie są naruszane przysługujące osobie prawa. Ich znajomość może zagwarantować szybsze i łagodniejsze zakończenie zatrzymania.
- Zatrzymywany powinien zapamiętać jak najwięcej szczegółów, w tym miejsca w które zostanie przewieziony, danych i stopnia funkcjonariuszy którzy dokonali zatrzymania, głównych osób kierujących czynnościami oraz jednostki Policji, do jakiej zostanie doprowadzona osoba zatrzymana. Informacje te mogą okazać się przydatne, na wypadek sporządzenia zażalenia.
- Nie należy poddawać się wywieranej presji do przyznania się do winy i dobrowolnego poddania się karze przed rozmową z adwokatem – zachowanie milczenia często jest kluczowe, dlatego nie należy starać się zbędnie i w stresie wyjaśniać sprawy na własną rękę.
- Jeśli zatrzymany chce kontaktu z adwokatem, powinien znać jego numer i dane kontaktowe – funkcjonariusz nie ma obowiązku ich udostępniania.
Zatrzymanie przez policję? Pamiętaj – masz prawo do obrońcy
Każdy zatrzymany ma prawo do obrońcy i kontaktu z adwokatem, niezależnie od podstawy jego zatrzymania, charakteru popełnionego wykroczenia (lub podejrzenia jego popełnienia) ani okoliczności zatrzymania. Obrońcę może ustanowić w chwili zatrzymania każdy, nie tylko członek rodziny. Ważne jednak, by o możliwości takiej pamiętać i wykorzystać ją zgodnie z przysługującym prawem. Rozmowa z obrońcą – adwokatem może doprowadzić do szybszego zakończenia sprawy i zwolnienia podejrzanego, a jednocześnie zapobiegnie stosowaniu niewłaściwych, niezgodnych z prawem technik nacisku na przyznanie się do winy przez podejrzanego. Adwokat pomoże też w przygotowaniu niezbędnych dokumentów takich jak zażalenia do sądu czy prokuratora oraz w dalszych toku postępowania.
