Rozwód i separacja to dwie niezależne od siebie instytucje, choć każdą z nich poprzedza zupełny rozkład pożycia małżonków. W przypadku rozwodu musi mieć on dodatkowo trwały charakter.
Separacja jest instytucją stosunkowo nową, bo wprowadzoną do polskiego porządku prawnego dopiero w roku 1999. Statystycznie też, orzekana jest rzadziej. Strony częściej decydują się na rozwód.